Podstawowe informacje o promieniowaniu UV
Rodzaje promieniowania ultrafioletowego.
Promieniowanie ultrafioletowe stanowiące niewielką część promieniowania słonecznego dzielone jest na 3 pasma: UV-C, UV-B i UV-A.
Całość promieniowania UVC jest pochłaniana w atmosferze przez ozon, parę wodną, tlen i dwutlenek węgla., nie występuje więc w świetle słonecznym docierającym do powierzchni Ziemi.
Promieniowanie UVB stanowiące ok 5% promieniowania UV docierającego do człowieka jest w dużym stopniu pochłaniane przez warstwę ozonową. Jest filtrowane również przez chmury, szyby okienne, czy samochodowe. Ten rozdaj promieniowania UV charakteryzuje się dużą energią i działa głównie na poziomie naskórka. Skutki jego niekorzystnego działania szybko się objawiają w postaci poparzeń i rumieni posłonecznych. Może również prowadzić do powstania zmian nowotworowych skóry.
Ozon jest głównym pochłaniaczem promieniowania UV-B, zmniejszenie jego warstwy w atmosferze zwiększa ilość UV-B docierającego do powierzchni Ziemi.
Promieniowanie UVA jest minimalnie pochłaniane w atmosferze. Jego natężenie jest stałe niezależnie od pory dnia czy roku. Przenika przez chmury i szyby okienne oraz samochodowe, jak również do głębszych warstw skóry. Jest to promieniowanie o małej energii, nie powoduje rumienia a efekty jego działania są zauważalne dopiero po latach. Ten rodzaj promieniowania przyczynia się do fotostarzenia się skóry.
Negatywne konsekwencje narażenia na promieniowanie UV:
Fotostarzenie się skóry – czyli przedwczesne starzenie skóry
Nowotwory skóry – tj. czerniak złośliwy, rak podstawnokomórkowy, rak kolszystonabłonkowy
Przebarwienia skóry – pojawiają się w przypadku nadmiernego przebywania na słońcu lub intensywnego , długotrwałego korzystania z solarium
Nadprodukcja wolnych rodników – czyli reaktywnych form tlenu, które powodują utlenianie, drobne uszkodzenia i degenerację włókien kolagenowych
Immunosupresja – zwiększona ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do osłabienia układu odpornościowego
Fotodermatozy – nienowotworowe choroby skóry, wynikające z powstawania w organizmie szkodliwych związków, aktywujących się pod wpływem promieni UV
Choroby oczu
Rumień i oparzenia słoneczne
Reakcje fotouczulające
Pozytywne skutki oddziaływania promieniowania UV:
Produkcja witaminy D – pod wpływem promieniowane UV i energii cieplnej ciała prowitamina D w naskórku przekształca się w witaminę D3 niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Zalecane środki chroniące przed nadmiernym promieniowaniem UV (wg WHO)
- należy ograniczyć czas przebywania na słońcu w godz. 10:00-14:00,
- należy robić przerwy w opalaniu się, częściej przebywać w cieniu,
- należy nosić ubrania ochronne, bawełniane, szczególnie chroń twarz, szyję,
- należy nosić okulary przeciwsłoneczne wyposażone w specjalne filtry, które stanowią ok 99% ochrony przed UVA i UVB dla oczu,
- należy używać kremów ochronnych o szerokim spektrum ochrony przeciwsłonecznej,
- należy unikać korzystania ze sztucznego promieniowania UV w solariach – wielokrotne korzystanie w ciągu roku z łóżek opalających przyczynia się do nasilenia procesów starzenia się skóry oraz występowania nowotworów skóry, w tym czerniaka.
Źródło: ulotka Ministerstwa Zdrowia "Ocena znamion" (do pobrania poniżej)
Źródło:
opracowanie Ośrodka Aerologii Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy na podstawie “Global Solar UV Index. A Practical Guide” WHO 2002 https://m.ciop.pl/CIOPPortalWAR/file/43091/Sloneczne_promieniowanie_UV.pdf
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach wsse.katowice.pl
Ministerstwo Zdrowia https://www.gov.pl/